Mae harddwch a chymeriad syfrdanol AHNE Bryniau Clwyd ac Dyffryn Dyfrdwy yn fwy na chanlyniad harddwch natur. Yr hyn a welwn o’n cwmpas yw cynnyrch miloedd o flynyddoedd o ddylanwad dynol; cenedlaethau sydd wedi meddiannu a gweithio’r tir.

Mae ffermio, mwyngloddio am fwynau neu gerrig, adeiladu aneddiadau, cestyll ac addoldai i gyd wedi siapio tirweddau cyfarwydd heddiw, gan gyfrannu at gyfoeth diwylliannol a chymeriad lleol unigryw.

Mae ein treftadaeth nid yn unig i’w chael mewn amgueddfeydd, ond mae’n parhau i fod yn rhan o’r dirwedd, i’w gweld mewn eglwysi a chaerau, adfeilion a henebion a hefyd yn y mynyddoedd, y caeau a’r cymoedd sy’n aros i gael eu darganfod.

Weithiau mae’r profiad yn ysblennydd – sefyll ar ragfuriau bryngaer o Oes yr Haearn neu’n croesi’r gamlas fordwyol uchaf yn y byd yn Nhraphont Ddŵr Pontcysyllte. Ar adegau eraill, gall atgofion tawel o’r gorffennol basio heb i neb sylwi – wal gerrig sych sydd wedi sefyll ers dwy ganrif, hen odynau calch neu dai injan a welir trwy lystyfiant.

Bob dydd, mae’r atgofion hyn o’r gorffennol yn ein cysylltu â’r cymunedau sy’n dal i fyw ac yn gweithio yn yr AHNE, gan fynd o gwmpas eu busnes yn union fel y maent wedi’i wneud ers milenia.